Κορυφογραμμή στη Νότια Γαλλία το Σαιν Βικτουάρ συμβολίζει τη «νίκη» της μοντέρνας αντίληψης για την τέχνη.

Σαιν Βικτουάρ - Το μαγικό βουνό της μοντέρνας τέχνης

Θεματολογική εμμονή του πατέρα της μοντέρνας τέχνης Πολ Σεζάν, το Σαιν Βικτουάρ ένα βουνό που μόλις ξεπερνά τα χίλια μέτρα, αποτελεί σήμερα την πιο ονομαστή κορυφογραμμή στην ιστορία της τέχνης. Ο Πολ Σεζάν, εμπνευστής κάθε εικαστικού κινήματος στον πολυτάραχο εικοστό αιώνα, ζωγράφισε ούτε λίγο ούτε πολύ, 87 φορές αυτό τον κατά τα άλλα αδιάφορο όγκο, που «του θύμιζε πόσα έπρεπε να γίνουν ακόμα». Στην απεικόνιση του βουνού ο Σεζάν δοκίμασε κάθε λογής νεωτερισμό στην δικαιοδοσία του χρώματος και του σχήματος, προετοίμασε τη γεωμετρική οπτική του κυβισμού αλλά και το βήμα προς την αφηρημένη τέχνη. Το όρος της Αγίας Βικτωρίας συμβολίζει τις νίκες του Καίσαρα κατά των Κίμβρων και των Τευκτόνων, κυρίως όμως τη νίκη της μοντέρνας τέχνης και τον εικαστικό θρίαμβο του εικοστού αιώνα. Το Σαιν Βικτουάρ ενέπνευσε, εκτός από τον Σεζάν, και άλλους διάσημους καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων τον Πικάσο και τον Καντίνσκι.

Mont Sainte-Victoire1885-188767 × 92 cmΛονδίνο, Ινστιτούτο Τέχνης Κουρτώ

Πρωτοπόρος του μεταιμπρεσιονιστικού κινήματος, ο Πωλ Σεζάν, που γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου το 1839, έχει μείνει στην ιστορία της τέχνης ως ο ζωγράφος που “γεφύρωσε” τον ιμπρεσιονισμό του 19ου αιώνα με τα κινήματα μοντέρνας τέχνης που άνθισαν στις αρχές του 20ού αιώνα, από τον κυβισμό μέχρι και τον εξπρεσιονισμό.

Ο Μονέ τον αποκάλεσε “σπουδαιότερο όλων μας”, για τον Πικάσο ήταν ο πατέρας της σύγχρονης τέχνης, ενώ για τον Ζωρζ Μπρακ επηρεάσε όσο κανείς τον κυβισμό. Ο Πωλ Σεζάν ήταν ο άνθρωπος που απομακρύνθηκε από την μονοδιάστατη προοπτική που είχε επικρατήσει στην ζωγραφική από την Αναγέννηση και μετά, και σύστησε στον κόσμο τις πολλαπλές προοπτικές μέσα σε έναν μόνο καμβά. Έβλεπε τα αντικείμενα ως μια σειρά από αφηρημένα σχήματα χωρίς τις λεπτομέρειες που τυραννούσαν τους νατουραλιστές της εποχής.

Η τέχνη του, που χαρακτηριζόταν από μικρές πινελιές, ακαθόριστες μορφές και σαφή σχήματα, επέτρεπε στο κοινό να δει τα έργα του από πολλές και διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μάλιστα, ήταν τόσο πρωτοποριακή που οι ιμπρεσιονιστές της εποχής τον κατέκριναν, φτάνοντας στο σημείο να ζητήσουν την διαγραφή του. Μόνο μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε η καθοριστική συμβολή του στην σύγχρονη τέχνη.Μέσα σε 40 χρόνια, ο Πωλ Σεζάν δημιούργησε πάνω από 900 ελαιογραφίες και άλλους 400 πίνακες. Αυτά είναι τα 10 πιο σημαντικά έργα του, από τοπία και προσωπογραφίες, μέχρι και αριστουργήματα με θέμα φυσικά την νεκρή φύση.

Ο Πωλ Σεζάν (γαλλικά: Paul Cézanne‎‎, 19 Ιανουαρίου 1839 – 22 Οκτωβρίου 1906) ήταν σημαντικός Γάλλος ζωγράφος. Το έργο του αντιπροσωπεύει την μετάβαση από τον ιμπρεσιονισμό στο κίνημα του κυβισμού.

Ζωή και έργο

Ο Σεζάν γεννήθηκε στην Αιξ-αν-Προβάνς της Γαλλίας όπου και πέρασε τα πρώτα του μαθητικά χρόνια. Ο πατέρας του ήταν πλούσιος τραπεζίτης που σε όλη τη ζωή του καλλιτέχνη του παρείχε οικονομική ασφάλεια που δεν ήταν διαθέσιμη για τους περισσότερους συγχρόνους του καλλιτέχνες και τελικά του κληροδότησε μια μεγάλη περιουσία.

Την περίοδο 1859-1861 σπούδασε νομικά ενώ παράλληλα παρακολουθούσε και μαθήματα ζωγραφικής. Παρά τις αντιδράσεις του πατέρα του, αποφάσισε να ακολουθήσει το καλλιτεχνικό στάδιο και για το σκοπό αυτό, το 1861 επισκέφτηκε το Παρίσι μαζί με τον συγγραφέα Εμίλ Ζολά, με τον οποίο συνδεόταν φιλικά. Κατά την παραμονή του στο Παρίσι γνωρίστηκε με τον Καμίλ Πισαρό και άλλους καλλιτέχνες που ανήκαν στο κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Ο Σεζάν επηρεάστηκε σημαντικά από τους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, ωστόσο πρόσθεσε και προσωπικά χαρακτηριστικά στους πίνακες του. Σύμφωνα με τον ίδιο, ήθελε να μετατρέψει τον ιμπρεσιονισμό "σε κάτι στέρεο που διαρκεί όσο και η τέχνη που εκτίθεται στα μουσεία". Η μεγαλύτερη συνεισφορά του στον ιμπρεσιονισμό θεωρείται η πρόσθεση καθαρών γεωμετρικών στοιχείων που αργότερα επηρέασαν και το κίνημα του κυβισμού. 

Σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του συμμετείχε σε λίγες εκθέσεις -- μεταξύ των οποίων ανήκουν και οι κοινές εκθέσεις των ιμπρεσιονιστών -- ενώ έζησε και αρκετά απομονωμένος, στην Προβηγκία της νότιας Γαλλίας, μακριά από το Παρίσι που αποτελούσε το κέντρο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας της εποχής. Τα έργα του επικεντρώνονται σε μία περιορισμένη θεματολογία και κυρίως σε θέματα νεκρής φύσης, τοπίων και προσωπογραφιών.[19]

Πέθανε στις 22 Οκτωβρίου του 1906 από πνευμονία.

Σήμερα, τα έργα του Σεζάν φυλάσσονται μεταξύ άλλων στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, στο Μουσείο Ορσέ στο Παρίσι, στο Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη και στην Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο.[20]

Η Πινακοθήκη Κουρτώ (Courtauld Gallery) είναι η συλλογή έργων τέχνης του Ινστιτούτου Τέχνης Κουρτώ (Courtauld Institute of Art), ενός αυτοδιοικούμενου κολλεγίου ανωτάτης εκπαίδευσης που υπάγεται στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου με εξειδίκευση στην ιστορία της τέχνης, τη συντήρηση έργων τέχνης και τις σπουδές επιμέλειας. Από το 1989 το Ινστιτούτο και η πινακοθήκη στεγάζονται στο Σόμερσετ Χάουζ (Somerset House) επί της πολύβουης λεωφόρου Στραντ (Strand) του Λονδίνου. (Μετρό: Temple ή Charing Cross).

Ιστορικό ίδρυσης

Το 1932, ο Σάμιουελ Κουρτώ (Samuel Courtauld, 1876–1947), βιομήχανος υφασμάτων και φανατικός συλλέκτης έργων τέχνης, ο υποκόμης Λη του Φαίαρχαμ (Lee of Fareham, 1868–1947) και ο ιστορικός της Τέχνης Ρόμπερτ Ουίτ (Robert Witt), ίδρυσαν το Ινστιτούτο Τέχνης Κουρτώ.

Η πινακοθήκη του Ινστιτούτου απαρτίστηκε από τις συλλογές των ιδρυτών Κουρτώ (διάσημα έργα των Γάλλων εμπρεσιονιστών και μετεμπρεσιονιστών ζωγράφων), Λη (έργα των μεγάλων αναγεννησιακών δασκάλων) και Ουίτ (επίσης παλαιοί Δάσκαλοι και σχέδια Άγγλων ζωγράφων). Στα κατοπινά χρόνια, η πινακοθήκη εμπλουτίστηκε με τη δωρεά της συλλογής του Άγγλου ζωγράφου Ρότζερ Φράι (Fry, 1866 – 1934), με πίνακες Γάλλων και άλλων ζωγράφων που έδρασαν πριν από τον α΄ παγκόσμιο πόλεμο, καθώς και με το κληροδότημα Gambier – Parry, με λαμπρά έργα Ιταλών ζωγράφων του 14ου και 15ου αιώνα.

Οι συλλογές ζωγραφικής

Μεταξύ των πιο αξιόλογων έργων του Ινστιτούτου Τέχνης Κουρτώ περιλαμβάνονται η αριστουργηματική «Στέψη της Παρθένου» (περ. 1390/91) του Ιταλού ζωγράφου από τη Σιένα Λορέντσο Μόνακο (Lorenzo Monaco, περ. 1370 – 1425), «Αδάμ και Εύα» (1526) του Λούκας Κράναχ του πρεσβύτερου (Cranach, 1472 – 1553), «Η Παναγία με το Βρέφος» (1525 -1527) του Παρμιτζανίνο (Parmigianino, 1503 – 1540) και η «Αποκαθήλωση» του Ρούμπενς (Rubens, 1577 – 1640), που είχε αποτελέσει πρότυπο για το ίδιο έργο που υπάρχει στο μεγάλο βωμό του καθεδρικού ναού της Αμβέρσας.

Η τόσο αντιπροσωπευτική συλλογή με έργα της ιμπρεσιονιστικής και μεταϊμπρεσιονιστικής γαλλικής τέχνης, που κατέχει το Ινστιτούτο Τέχνης Κουρτώ, περιλαμβάνει: «Γυναίκα στο παράθυρο» (1875 – 1878) του Εντγκάρ Ντεγκά (Degas, 1834 – 1917), «Μπαρ στο Φολί – Μπερζέρ» (1882) του Εντουάρ Μανέ (Manet, 1832 – 1883), «Τοπίο στην Αρλ» (1889) και «Αυτοπροσωπογραφία με κομμένο αυτί» (1889) του Βίνσεντ βαν Γκογκ (Van Gogh, 1853 – 1890), «Νέα γυναίκα που πουδράρεται» (1890) και «Γέφυρα στο Κουρμπεβουά» (1886 – 1887) του Ζωρζ Σερά (Seurat, 1859 – 1891), «Η Ζαν Αβρίλ με γάντια» (1893) και «Στο σεπαρέ του “Rat Mort”» (1899) του Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ (Toulouse-Lautrec, 1864 – 1901), «Te Rerioa» (1897) και «Ποτέ πια – Nevermore» (1897) του Πωλ Γκωγκέν (Gauguin, 1848 – 1903), «Οι χαρτοπαίκτες» (1892-95), «Ο άνθρωπος με το τσιμπούκι» (περ. 1892), «Νεκρή φύση με ερωτιδέα» (1895), «Το βουνό Σαιντ-Βικτουάρ» και «Η λίμνη του Αννεσύ» (1896) του Πωλ Σεζάν (Cezanne, 1839 – 1906), «Το θεωρείο» (1874), «Πορτρέτο του Αμπρουάζ Βολάρ» (1908), «Γυναίκα που δένει τα κορδόνια της» (περ. 1916) και το μπρούντζινο γλυπτό «Η πλύστρα» (La Laveuse) του Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ (Renoir, 1841 – 1919), «Γυμνό καθισμένο» (περ. 1914) του Αμεντέο Μοντιλιάνι (Modigliani, 1884 – 1920) κ. ά.